Biofilm
In de mondholte zijn bij onze huisdieren net als bij de mens altijd bacteriën aanwezig. Deze bacteriën hechten zich aan de gebitselementen vast. Door de aanwezigheid van speeksel , voedingsresten en mineralen ontstaat er rond deze bacteriën een slijmlaagje op de tanden en kiezen, die we een “Biofilm” noemen. Hierin verschuilen de bacteriën zich min of meer.
Tandplak
Deze biofilm, oftewel de Tandplak, ontwikkelt zich in 24 uur. Dus ook bij een huisdier waarbij net een professionele gebitsreiniging heeft plaatsgevonden speelt zich dit proces weer opnieuw af. Wanneer we de tandplak verwijderen – door 1x per dag het gebit van ons huisdier te poetsen – is er niets aan de hand.
Het vervelende is echter dat door de tandplak de overgang van het tandvlees naar de tand wordt afgedekt, waardoor er geen zuurstof meer bij komt. Anaerobe bacteriën (dat zijn bacteriën die geen zuurstof nodig hebben om te kunnen leven) veroorzaken een ontsteking van het tandvlees.
Gingivitis
Deze ontsteking van het tandvlees noemen we Gingivitis. Beginnen we nu met poetsen en houden we dat vol, dan verdwijnt de gingivitis weer volledig.
De rode rand rond de elementen wijst op een milde gingivitis.Parodontitis
Wanneer een gingivitis niet wordt behandeld (poetsen!!) zorgen de anaerobe bacteriën voor een dieper gaande ontsteking en ontstaat er een zogenaamde pocket. Dit is een ruimte tussen het tandvlees en de tand, natuurlijk ook gevuld met tandplak. De ontsteking tast de weefsels rond het ophangsysteem van de tand aan en we spreken dan van parodontitis. Dit proces is onomkeerbaar! Poetsen kan het proces stoppen, maar wat verloren is gegaan, blijft verloren!
Gingivitis is dus nog omkeerbaar; Parodontitis niet meer.
Om dit hele proces te stoppen is een professionele gebitsreiniging nodig. Grijpen we echter niet in dan gaat de ontsteking steeds dieper. Uiteindelijk wordt ook het bot aangetast en gaat de tand loszitten. Zo’n loszittende tand groeit natuurlijk nooit meer vast en kan het beste getrokken worden. Doen we helemaal niets, dan valt de tand uiteindelijk vanzelf uit.
Het tandvlees (gingiva) dat normaliter de wortels van deze kies zou moeten bedekken is reeds volledig verdwenen. De kies kan zo uitvallen…Soms gaat de botaantasting zo ver dat de kaak erg fragiel wordt. We zien dan nogal eens een kaakfractuur optreden wanneer zo’n hondje net iets te hard op iets bijt… Met name bij dwergrassen zoals de Yorkshire Terrier, treden deze zogenaamde pathologische fracturen met regelmaat op.
Door het verdwijnen van het bot rond de voorste wortel van deze kies is de kaak na een geringe belasting gebroken.
De moraal van het verhaal: tanden poetsen!!
Gingivitis versus systemische problemen
Kunnen problemen elders in het lichaam leiden tot problemen in de mondholte?
Ja, dat kan!
We zien vaak dat katten die een infectie met FIV (Feline immunodeficiency virus= Katten AIDS) of FeLV (Feline leukemia virus= Katten leukemie) doormaken, ook ontstekingen in de bek ontwikkelen. Bij ontstekingen in de bek bij katten dient dus eigenlijk altijd ook bloedonderzoek te worden verricht op het voorkomen van deze virus infecties.
Bij een uremie ontstaat vaak ook een gingivitis. Een uremie betekent dat er teveel ureum in het bloed circuleert. Ureum is een stof die ontstaat bij het afbreken van eiwit en wordt normaliter door de nieren uitgescheiden. Uremie kan dus bijvoorbeeld het gevolg zijn van chronische nieraandoeningen. Het ureum prikkelt de haarvaatjes in het tandvlees met een ontsteking van het tandvlees tot gevolg. Zowel bij honden als bij katten (en andere dieren) met gingivitis is bloedonderzoek naar het voorkomen van uremie dus verstandig. Aangezien een slechte nierfunctie problemen met de narcose kan veroorzaken is het natuurlijk wijs om dit bloedonderzoek te laten plaatsvinden vóórdat een dier onder narcose wordt gebracht voor een gebitsbehandeling.
Kunnen ontstekingen in de mondholte leiden tot problemen elders in het lichaam?
Ja, andersom is eveneens mogelijk!
Hoewel het nog niet sluitend is bewezen, zijn er sterke aanwijzingen dat bij ontstekingen in de mond bacteriën met het bloed kunnen mee spoelen en in organen elders in het lichaam tot problemen kunnen leiden. Hierbij kan o.a. gedacht worden aan ontstekingen aan de hartkleppen, maar ook aan ontstekingen in nieren, lever of longen.
Dit is dan ook de reden dat bij mensen -wanneer er bijvoorbeeld uitgebreide hartchirurgie wordt overwogen- eerst een gebitssanering wordt geadviseerd.
Ontstekingen in de mondholte leiden een enigszins verborgen bestaan, maar ze zijn dus verre van onschuldig!