Een van de meest voorkomende klachten bij vogels is benauwdheid. Soms zijn het geringe klachten wat door de eigenaar vaak als ‘verkoudheid ’wordt gezien, maar zelfs deze dieren kunnen onverwacht erg ziek worden.
Symptomen
Problemen met de ademhaling zijn meestal ernstig. Het is belangrijk om met een benauwde vogel niet lang te wachten alvorens u de hulp inroept van een dierenarts. Benauwdheid begint vaak met het geforceerd ademen. U ziet de staart bij elke ademhaling op en neer wippen of de borst en buik bewegen te heftig mee. Als het verergert gaat de vogel met de bek open zitten en happen naar adem. U kunt bijgeluiden gaan horen als een soort ‘rochel’ of ‘tikken’. De vogel kan ‘dik gaan zitten’ op de bodem of met de snavel aan de tralies hangen om nog lucht te krijgen.
Oorzaken
Benauwdheid kan vele oorzaken hebben. Vaak is het een infectie van de luchtwegen door bacteriën, virussen of schimmels. Ook kunnen gaapwormen en luchtpijpmijten een ontsteking van de luchtwegen veroorzaken. Een tekort aan vitamine A maakt de luchtwegen gevoeliger voor infecties. Papegaaiachtigen krijgen na jarenlange eenzijdige zaadvoeding vaak ‘aspergillose’; een schimmelinfectie van de luchtzakken. Ook bij roofvogels zien we dit vaak, met name als het vlieggewicht omlaag gebracht wordt aan het begin van het jachtseizoen. Een ander bekend voorbeeld van een luchtweginfectie is papegaaienziekte. Dit is een bacterie die overgebracht wordt door andere vogels en ook besmettelijk is voor de mens. Bij kanaries kan het pokkenvirus benauwdheid veroorzaken als er een pok in luchtpijp ontwikkelt. Tot slot kunnen luchtwegproblemen veroorzaakt worden door irriterende gassen zoals de damp bij het gebruik van teflon pannen, verflucht en ook roken in huis. Ook het verslikken in voeding of een simpel zaadje in de luchtpijn kan al snel leiden tot grote klachten.
Een vogel kan ook benauwd lijken terwijl de klachten door iets anders worden veroorzaakt. Zo zien we geforceerd ademen ook als er ‘iets’ in de buik zit wat ruimte inneemt. Er kan dan te weinig lucht in en uit de luchtzakken komen. Bijvoorbeeld bij legnood of een vetgezwel kan een vogel benauwd zijn. Daarnaast kunnen vogels met hart- en leveraandoeningen vocht in de buik krijgen wat ze benauwd maakt. Vogels met pijn of met toevallen kunnen ook te snel en te geforceerd ademen.
Diagnose
Een goed lichamelijk onderzoek wordt aangevuld met het luisteren naar de longen en luchtzakken. Vaak wordt de mest onder de microscoop onderzocht. Indien nodig wordt er een röntgenfoto (of CT scan) gemaakt of een kijkoperatie (endoscopie) gedaan. Chlamydia moet uitgesloten worden voordat er antibiotica wordt gestart. Bij het vermoeden van een infectie wordt vaak een kweek ingezet. Soms is bloedonderzoek noodzakelijk.
Therapie
Voor een goede behandeling moet de oorzaak uiteraard bestreden worden. Daarnaast moeten we zorgen voor een goede weerstand. Goede voeding (vitamine A) en een fris, stofvrij luchtklimaat is belangrijk. Thuis kan het helpen om een benauwde vogel in een warme, vochtige omgeving te plaatsen, bijvoorbeeld in de badkamer met een warme stomende douche. Bij ernstige benauwdheid worden vogels vaak in de kliniek opgenomen voor zuurstofbehandeling. Als de benauwdheid levensbedreigend wordt kan het nodig zijn om een buisje in de luchtzakken te plaatsen zodat de vogel beter kan ademen.
Voorkomen
Het voorkómen van luchtwegproblemen begint al bij de aanschaf. Koop alleen maar vogels die er stralend gezond uitzien, let in de kooi goed op de ademhaling en koop alleen bij betrouwbare winkels of kwekers. Laat het dier meteen door een dierenarts keuren en testen op papegaaienziekte en virusinfecties. Zorg daarnaast voor de perfecte voeding en houd de omgeving van de vogels schoon en fris. Vermijd stof, gassen en dampen. Op die manier voorkomt u wellicht nare ziekten en hebt u lang plezier van uw huisdier.
