Bij reptielen en amphibiën zien we erg vaak een infectie met flagellaten in de praktijk. Soms zijn de ziektesymptomen mild maar we komen ook schrijnende gevallen tegen waarbij vele dieren in korte tijd overlijden. Het bestrijden van flagellaten is daarom altijd noodzakelijk.
Wat zijn flagellaten?
Flagellaten behoren tot de groep van eencellige darmparasieten (protozoa). We zien bij reptielen 2 soorten, de monocercomonas spp en de hexamiten.
Ze leven in het maagdarmkanaal en kunnen daar een ontsteking veroorzaken.
Ze worden , voor zover we weten, overgebracht door direct contact tussen reptielen of misschien kunnen ze wel overgebracht worden door de handen van de verzorger, via ontlasting of misschien wel door ongedierte.
Symptomen
De ziekteverschijnselen of symptomen zijn die van een darmontsteking. Het begint vaak met ‘niet eten’. Daarnaast gaan ze vaak braken en soms is de ontlasting afwijkend en stinkend. In ernstige gevallen kunnen dieren snel sterven.
De ziekteverschijnselen zien we vaak optreden op het moment dat dieren wat verzwakt zijn of om de een of andere reden niet eten. Dus bijvoorbeeld in de winterperiode of tijdens de dracht. Ook een verhuizing betekent vaak stress waardoor ze niet eten. We adviseren daarom om regelmatig de ontlasting te laten controleren op flagellaten.
Diagnose
De diagnose stel je door een ontlastingonderzoek. De ontlasting dient zo vers mogelijk te zijn. Vaak proberen we op het spreekuur de ontlasting uit de darm te masseren. Je kunt het ook meenemen of opsturen. Doe de verse ontlasting in een plastic zakje met zo min mogelijk lucht erbij. Als het al droog lijkt te worden mag je er een klein druppeltje water bij doen. Dit zakje kun je in een stevig karton of potje opsturen naar de kliniek. Als we het binnen 24 uur onderzoeken (dus voor 18.00 u op de post) dan kunnen we de diagnose vaak goed stellen.
Therapie
Het is belangrijk om altijd een goede diagnose te stellen door middel van een microscopisch onderzoek. De medicijnen tegen flagellaten kunnen heftige bijwerkingen hebben en bij veelvuldig gebruik bestaat het risico dat het middel niet meer werkt. Routine matig behandelen tegen flagellaten is onverstandig.
We kunnen flagellaten op verschillende manieren bestrijden.
Het meest bekend is metronidazol in een eenmalige dosis van 150-250 mg /kg LG. Deze behandeling dient na 4 weken herhaald te worden. Let wel op: dit is en hele hoge dosis en deze mag dus ook niet overgedoseerd te worden! Je kunt het ook gedurende 10 tot 14 dagen 50 tot 75 mg/kg LG ingeven.
Andere medicijnen zijn ronidazol ( 10 mg/kg PO gedurende 10 dagen) of carnidazol (20 mg/kg LG PO gedurende 10 dagen).
Daarnaast zijn vaak ondersteunende maatregelen nodig als vochtinfusen bij uitgedroogde dieren, multivitamine injecties om de weerstand en het herstel te bevorderen en soms wat extra lichtverteerbare voeding.
Kun je flagellaten voorkomen?
Het is erg belangrijk om te zorgen dat je dieren geen flagellaten hebben. Het zijn ziektekiemen. We zien vaak dat reptielen flagellaten in de darmen hebben zonder ziekteverschijnselen. Er blijft echter altijd het risico dat bij een weerstandsvermindering de ziekte ineens toeslaat. Laat daarom de ontlasting bij nieuwe dieren altijd controleren. Verder is het verstandig om voor elke winterperiode of voortplantingsseizoen ook een controle uit te voeren.
Zorg ervoor dat je dieren in optimale gezondheidsconditie verkeren door een goede huisvesting, verzorging en voeding en voorkom stress (zie elders op de website).
Daarnaast moet je zo hygiënisch mogelijk werken met deze dieren. Dus voordat je van het ene terrarium naar het andere gaat altijd je handen goed wassen of ontsmetten. Dat geld ook voor hulpmiddelen als schoonmaakborstels en sponzen.
